Każdy z nas choć raz zastanawiał się, dlaczego cena szklanki soku pomarańczowego w kawiarni tak bardzo różni się od ceny trzech pomarańczy potrzebnych do jego stworzenia. Jednym z czynników wpływających na ten fakt jest wartość dodana soku serwowanego w knajpie. Czym jest wartość dodana? O tym w poniższym artykule.
Co to jest wartość dodana?
Ogólna definicja wartości dodanej wskazuje, że jest to przyrost wartości dóbr w wyniku procesu produkcji.
Zgodnie z założeniami ekonomii klasycznej, wartość dodana to „naddatek” do wartości gotowego produktu, który przekłada się na jego cenę. Źródłem wartości dodanej jest praca. Decydującą rolę odgrywa tutaj sam proces produkcji, w który każdorazowo inwestuje się wysiłek, wiedzę i środki. W praktyce wartość dodana stanowi różnicę pomiędzy wartością rynkową produktu (albo usługi) a kosztami jego produkcji.
Jak obliczyć wartość dodaną?
W celu obliczenia wartości dodanej danego produktu, należy odjąć wszelkie koszty zasobów zewnętrznych zużytych do jego wytworzenia od ostatecznego przychodu ze sprzedaży tego produktu. Co ważne, przy wyliczaniu kosztów produkcji należy wziąć pod uwagę także koszty dóbr pośrednich. Przez dobra pośrednie rozumiemy dobra częściowo przetworzone, które składają się na produkt finalny trafiający w ręce konsumenta.
Wartość dodana w praktyce
Po rozważaniach teoretycznych przyszedł czas na praktykę. Za przykład posłuży nam wspomniany wcześniej sok pomarańczowy w kawiarni. Do jego wyprodukowania potrzebny jest nakład w postaci odpowiedniego sprzętu do wyciskania soków, a także praca osoby zatrudnionej w kawiarni. Niezbędne są też dobra pośrednie – w tym przypadku trzy pomarańcze potrzebne do wyprodukowania szklanki soku pomarańczowego, który będzie tutaj dobrem finalnym. Produkcja polega na stworzeniu dobra finalnego z dóbr pośrednich.
Właściciel kawiarni za pomocą nakładów w postaci pracy osoby, którą zatrudnia oraz zużycia sprzętu do wyciskania soków doprowadził do przekształcenia trzech pomarańczy wartych 5 zł w szklankę świeżo wyciskanego soku pomarańczowego o wartości 10 zł. Wartość dodana dla klienta została więc wyceniona na 5 zł.
Wartość dodana w gospodarce
Wartość dodana produktu w wymiarze PKB określa się jako sumę wartości, jaką każdy z pośrednich producentów i usługodawców zaangażowanych w proces tworzenia tego produktu dołożył do finalnej jego wartości.
Za przykład może posłużyć tutaj produkcja chleba. Do jego powstania niezbędna jest działalność rolnika, młynarza, piekarza i handlowca. Każdy z nich kolejno dodaje do poniesionych kosztów cenę poprzednika, a także koszty produkcji pośredniej. W efekcie cena, za jaką konsument finalnie kupuje chleb w sklepie nie odpowiada wartości zboża potrzebnego do wyprodukowania tego chleba. Wartość dodana to suma wartości jaką rolnik, młynarz, piekarz i handlowiec kolejno dołożyli do zakupionych surowców potrzebnych do produkcji chleba.
Wartość dodana w logistyce
Wartość dodana nie wiąże się wyłącznie z produkcją. Możemy się z nią spotkać również w usługach. W przypadku logistyki, wartość dodaną uzyskamy odejmując wartość nakładów pracy i środków potrzebnych do transportowania towaru z magazynu do odbiorcy od ostatecznej ceny określonej usługi z łańcucha logistycznego.
Wartość dodana poza ekonomią
Istnieje wiele dziedzin, w przypadku których trudno jest oszacować konkretną wartość dodaną, ale jej występowanie jest niepodważalne. Trudności te występują przede wszystkim w obszarach artystycznych czy edukacyjnych. Niemal niemożliwe są tutaj obliczenia dające konkretny wynik liczbowy. W przypadku edukacji, z całą pewnością można jednak stwierdzić, że wartością dodaną będzie suma wysiłków, jaki każdy z nauczycieli wkładał w proces nauczania na kolejnych etapach edukacji. Producentami pośrednimi w tym przypadku będą nauczyciele, produktem finalnym jest zaś wykształcony człowiek.
Wartość dodana, jak już wcześniej wspomnieliśmy, nie wynika bowiem wyłącznie z poniesionych kosztów. Na tę wartość składa się też praca, wysiłki, wiedza, swoiste know-how producentów czy usługodawców.
